Sudeck's Atrophy
* Ατροφία
Sudeck: Πολύπλοκο
(Σύμπλοκο) Περιοχικό Σύνδρομο Πόνου (Complex Regional Pain Syndrome - CRPS)
ή Αντανακλαστική Συμπαθητική Δυστροφία (Reflex Sympathetic Dystrophy - RSD -
Αλγοδυστροφία)[1], [2], [6]: είναι ένα κλινικό σύνδρομο ποικίλης
διαδρομής και άγνωστης αιτιολογίας χαρακτηριζόμενο από πόνο, οίδημα και
αγγειοκινητική δυσλειτουργία ενός μέλους, το οποίο παρατηρείται μετά από μικρές
ή μεγάλες κακώσεις. Όταν δεν συνδυάζεται με κάκωση νεύρου
χαρακτηρίζεται ως τύπος Ι
(παλιότερα γνωστή και ως Αντανακλαστική Συμπαθητική Δυστροφία - Αλγοδυστροφία [2]), ενώ εάν
συνδυάζεται με κάκωση νεύρου το σύνδρομο χαρακτηρίζεται ως τύπος ΙΙ (παλιότερα
γνωστή και ως Καυσαλγία [2]).
Ο όρος Αντανακλαστική Συμπαθητική Δυστροφία χρησιμοποιήθηκε για αρκετά χρόνια. Νέες μελέτες οι οποίες έδωσαν έμφαση στην συμμετοχή του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και στην παθοφυσιολογία του συνδρόμου, οδήγησαν σε ένα νέο ορισμό του συνδρόμου: Σύμπλοκο Περιοχικό Επώδυνο Σύνδρομο (Complex Regional Pain Syndrome - CRPS) [3], [4]
Αίτια που μπορούν να το προκαλέσουν [2]: 1/ Τραύμα 2/ Ιδιοπαθες (ακινητοποίηση) 3/ Άγνωστης αιτιολογίας σε πολλές περιπτώσεις 4/Διαταραχες ΚΝΣ 5/ Έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Η διάγνωση βασίζεται στην κλινική εικόνα. Στις απλές ακτινογραφίες παρατηρούνται (σε ποσοστό μόνο 40% των ασθενών) οστεοπορωτικές αλλοιώσεις μετά από 4-8 εβδομάδες από την εκδήλωση του συνδρόμου [1], [6]: 1/ Τμηματική βαριά οστεοπενία ιδιαίτερα στην περιαρθρική περιοχή, συνηθέστερα στην παρα-αρθρική 2/ Οίδημα μαλακών μορίων με ενδεχόμενη ατροφία 3/ Υποπεριοστική απορρόφηση οστικού φλοιού & Απορρόφηση υποχόνδριου οστού 4/ Διατήρηση του μεσαρθρίου διαστήματος: Η απουσία στενωσης είναι ένα από τα διαγνωστικά κριτήρια*. 5/ Παρα-αρθρικές οστικές διαβρώσεις και κενοτόπια: παρατηρούνται σε προχωρημένες περιπτώσεις: η προσβληθείσα περιοχή φαίνεται «ξεπλυμένη», σαν να έχει σβηστεί με γομολάστιχα, ή «γυάλινη».
Είναι σημαντικό να γίνει διάκριση αυτή από διάχυτη οστεοπενία (ο κλινικός θα μπορούσε να ξεκινήσει επιθετική φυσικοθεραπεία). Το σπινθηρογράφημα των οστών είναι η βασικότερη και πολυτιμότερη εξέταση για την πρώιμη διάγνωση του CRPS, γιατί είναι θετικό πριν γίνουν ορατές οι τυπικές ακτινολογικές αλλοιώσεις. Πάντως, έχει περιορισμένη αξία εάν γίνει 6 μήνες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων [6]
Περιγράφηκε για πρώτη φορά από το διάσημο Γάλλο χειρουργό του 16ου αιώνα Ambroise Paré (1517-1590): αναφέρει ότι ο βασιλιάς Κάρολος ΙΧ υπέφερε από επίμονο πόνο μετά από μία θεραπευτική πράξη. Το 1864, κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού εμφυλίου πολέμου, ο Αμερικανός νευρολόγος, Silas Weir Mitchell παρατήρησε ότι οι στρατιώτες που είχαν υποστεί κακώσεις σε νεύρα υπέφεραν συχνά από επίμονο καυστικό άλγος. Σύντομα τέθηκε ο όρος καυσαλγία. Το 1900, ο Γερμανός χειρουργός / αναισθησιολόγος Paul Sudeck [5] περιέγραψε τις επιπλοκές των κακώσεων των άκρων, το χαρακτηριστικό των οποίων ήταν η μη ανταπόκριση του ασθενούς στη θεραπεία για την αντιμετώπιση του πόνου, το οίδημα, και ο περιορισμός της κινητικότητας. Για πολλά χρόνια, το σύνδρομο ήταν γνωστό ως ατροφία ή αλγοδυστροφία Sundeck, αλλά και με άλλες ονομασίες όπως μετατραυματικό επώδυνο σύνδρομο, δυστροφία Sundeck, αντανακλαστική δυστροφία, σύνδρομο ώμου-άκρας χειρός, χρόνιο τραυματικό οίδημα, αλγοδυστροφία, και άλλες. Το 1916, ο Γάλλος αγγειοχειρουργός René Lerich υποστήριξε ότι η καυσαλγία οφείλεται στην υπερδραστηριότητα του συμπαθητικού αυτονόμου νευρικού συστήματος. Το 1946, ο Evans πρότεινε τον όρο αντανακλαστική συμπαθητική δυστροφία. Το 1986, ο Roberts διαπίστωσε ότι ο αποκλεισμός του συμπαθητικού αυτονόμου νευρικού συστήματος συχνά οδηγεί σε σημαντική βελτίωση ή ακόμη υποστροφή των συμπτωμάτων. Ο Campbell και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν τον όρο «μη- σχετιζόμενος με το συμπαθητικό αυτόνομο νευρικό σύστημα πόνος» (sympathetically independent pain, SIP) για την περιγραφή του πόνου ο οποίος δεν ανταποκρίνεται καλά στην λύση του συμπαθητικού αυτονόμου νευρικού συστήματος.
Το 1993, η Διεθνής Εταιρεία Μελέτης του Πόνου
(International Association for the Study of Pain - IASP) περιέγραψε μία σειρά κριτηρίων*, σε συνέδριο
που πραγματοποιήθηκε στη Φλόριντα των ΗΠΑ. Η Εταιρεία αποφάσισε ότι ο όρος
αντανακλαστική συμπαθητική δυστροφία δεν περιγράφει απόλυτα το σύνδρομο, και
κατέληξε στον όρο Σύμπλοκο Περιοχικό
Επώδυνο Σύνδρομο λόγω των πολλαπλών διαταραχών, της συγκεκριμένης
εντόπισης, της παρουσίας πόνου και των στενά συνδεδεμένων γεγονότων με σημεία
και συμπτώματα που συνιστούν ένα κλινικό σύνδρομο. [1]
[2]A. Goel, F. Gaillard et al., Complex regional pain syndrome, http:// radiopaedia.org/ articles/ complex-regional-pain-syndrome
[3]Bonica JJ (1979) Causalgia and Other Refl ex Sympathetic Dystrophies. In: Bonica JJ (ed) Advances in Pain Research and Therapy. Raven Press, New York, pp 141–166
[4]Stanton-Hicks M, Jönig W, Hassenbusch S, Haddox JD, Boas RA, Wilson PR (1995) Refl ex sympathetic dystrophy: changing conceptsand taxonomy. Pain 63:127–133
[5]Sudeck P (1901) über die akute (refl ektorische) Knochenatrophie nach Entzündungen und Verletzungen in den Extremitöten und ihre klinischen Erscheinungen. Fortschr Rüntgenstr 5:227–293
[6]http://www.e-rheumatology.gr/ scientific-articles/ algodystrofia
Ο όρος Αντανακλαστική Συμπαθητική Δυστροφία χρησιμοποιήθηκε για αρκετά χρόνια. Νέες μελέτες οι οποίες έδωσαν έμφαση στην συμμετοχή του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και στην παθοφυσιολογία του συνδρόμου, οδήγησαν σε ένα νέο ορισμό του συνδρόμου: Σύμπλοκο Περιοχικό Επώδυνο Σύνδρομο (Complex Regional Pain Syndrome - CRPS) [3], [4]
Αίτια που μπορούν να το προκαλέσουν [2]: 1/ Τραύμα 2/ Ιδιοπαθες (ακινητοποίηση) 3/ Άγνωστης αιτιολογίας σε πολλές περιπτώσεις 4/Διαταραχες ΚΝΣ 5/ Έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Η διάγνωση βασίζεται στην κλινική εικόνα. Στις απλές ακτινογραφίες παρατηρούνται (σε ποσοστό μόνο 40% των ασθενών) οστεοπορωτικές αλλοιώσεις μετά από 4-8 εβδομάδες από την εκδήλωση του συνδρόμου [1], [6]: 1/ Τμηματική βαριά οστεοπενία ιδιαίτερα στην περιαρθρική περιοχή, συνηθέστερα στην παρα-αρθρική 2/ Οίδημα μαλακών μορίων με ενδεχόμενη ατροφία 3/ Υποπεριοστική απορρόφηση οστικού φλοιού & Απορρόφηση υποχόνδριου οστού 4/ Διατήρηση του μεσαρθρίου διαστήματος: Η απουσία στενωσης είναι ένα από τα διαγνωστικά κριτήρια*. 5/ Παρα-αρθρικές οστικές διαβρώσεις και κενοτόπια: παρατηρούνται σε προχωρημένες περιπτώσεις: η προσβληθείσα περιοχή φαίνεται «ξεπλυμένη», σαν να έχει σβηστεί με γομολάστιχα, ή «γυάλινη».
Είναι σημαντικό να γίνει διάκριση αυτή από διάχυτη οστεοπενία (ο κλινικός θα μπορούσε να ξεκινήσει επιθετική φυσικοθεραπεία). Το σπινθηρογράφημα των οστών είναι η βασικότερη και πολυτιμότερη εξέταση για την πρώιμη διάγνωση του CRPS, γιατί είναι θετικό πριν γίνουν ορατές οι τυπικές ακτινολογικές αλλοιώσεις. Πάντως, έχει περιορισμένη αξία εάν γίνει 6 μήνες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων [6]
Περιγράφηκε για πρώτη φορά από το διάσημο Γάλλο χειρουργό του 16ου αιώνα Ambroise Paré (1517-1590): αναφέρει ότι ο βασιλιάς Κάρολος ΙΧ υπέφερε από επίμονο πόνο μετά από μία θεραπευτική πράξη. Το 1864, κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού εμφυλίου πολέμου, ο Αμερικανός νευρολόγος, Silas Weir Mitchell παρατήρησε ότι οι στρατιώτες που είχαν υποστεί κακώσεις σε νεύρα υπέφεραν συχνά από επίμονο καυστικό άλγος. Σύντομα τέθηκε ο όρος καυσαλγία. Το 1900, ο Γερμανός χειρουργός / αναισθησιολόγος Paul Sudeck [5] περιέγραψε τις επιπλοκές των κακώσεων των άκρων, το χαρακτηριστικό των οποίων ήταν η μη ανταπόκριση του ασθενούς στη θεραπεία για την αντιμετώπιση του πόνου, το οίδημα, και ο περιορισμός της κινητικότητας. Για πολλά χρόνια, το σύνδρομο ήταν γνωστό ως ατροφία ή αλγοδυστροφία Sundeck, αλλά και με άλλες ονομασίες όπως μετατραυματικό επώδυνο σύνδρομο, δυστροφία Sundeck, αντανακλαστική δυστροφία, σύνδρομο ώμου-άκρας χειρός, χρόνιο τραυματικό οίδημα, αλγοδυστροφία, και άλλες. Το 1916, ο Γάλλος αγγειοχειρουργός René Lerich υποστήριξε ότι η καυσαλγία οφείλεται στην υπερδραστηριότητα του συμπαθητικού αυτονόμου νευρικού συστήματος. Το 1946, ο Evans πρότεινε τον όρο αντανακλαστική συμπαθητική δυστροφία. Το 1986, ο Roberts διαπίστωσε ότι ο αποκλεισμός του συμπαθητικού αυτονόμου νευρικού συστήματος συχνά οδηγεί σε σημαντική βελτίωση ή ακόμη υποστροφή των συμπτωμάτων. Ο Campbell και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν τον όρο «μη- σχετιζόμενος με το συμπαθητικό αυτόνομο νευρικό σύστημα πόνος» (sympathetically independent pain, SIP) για την περιγραφή του πόνου ο οποίος δεν ανταποκρίνεται καλά στην λύση του συμπαθητικού αυτονόμου νευρικού συστήματος.
Karapasias Nikos, MD Radiologist
[1]Ε.Α. ΜΗΤΣΙΟΚΑΠΑ,
Α. Φ. ΜΑΥΡΟΓΕΝΗΣ, Α. ΣΥΡΟΣ, Ι. ΝΤΑΜΠΟΣ, Π. Ι. ΠΑΠΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ, Γ. ΤΖΑΝΟΣ, Σύμπλοκο Περιοχικό Επώδυνο Σύνδρομο,
ΙΑΤΡΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ, 2009, Τόμος KΒ', Τεύχος 2, Σελ. 110-116[2]A. Goel, F. Gaillard et al., Complex regional pain syndrome, http:// radiopaedia.org/ articles/ complex-regional-pain-syndrome
[3]Bonica JJ (1979) Causalgia and Other Refl ex Sympathetic Dystrophies. In: Bonica JJ (ed) Advances in Pain Research and Therapy. Raven Press, New York, pp 141–166
[4]Stanton-Hicks M, Jönig W, Hassenbusch S, Haddox JD, Boas RA, Wilson PR (1995) Refl ex sympathetic dystrophy: changing conceptsand taxonomy. Pain 63:127–133
[5]Sudeck P (1901) über die akute (refl ektorische) Knochenatrophie nach Entzündungen und Verletzungen in den Extremitöten und ihre klinischen Erscheinungen. Fortschr Rüntgenstr 5:227–293
[6]http://www.e-rheumatology.gr/ scientific-articles/ algodystrofia
