Brachydactyly (Absence of Middle Phalanges & Hypoplastic Nails)
Βραχυδακτυλία:
ουσιαστικά αναφέρεται στα κοντά (βραχέα) δάκτυλα (ποδιών / χεριών) (βράχυνση ή
/ και αποπλάτυνση μετακαρπίων ή / και φαλάγγων[3]) και πρόκειται για
γενετικά καθορισμένη κληρονομική ανωμαλία (κληρονομείται με αυτοσωματικό
επικρατούντα χαρακτήρα). Το κλινικό φάσμα είναι ευρύ και περιλαμβάνει από πολύ
μικρές υποπλασίες δακτύλων έως και ολική απλασία (αφορά συνήθως την μέση φάλαγγα). Μπορεί να
εμπλέκονται ένα ή περισσότερα οστά μεμονωμένων δακτύλων, μονήρη οστά πολλαπλών
δακτύλων, ή πολλαπλά οστά διαφορετικών δακτύλων.[1] Μπορεί να
εμφανιστεί ως μεμονωμένη δυσμορφία ή ως μέρος ενός σύνθετου συνδρόμου
δυσπλασίας. Η διάγνωση είναι κλινική, ανθρωπομετρική και ακτινολογική. [7]
Παρακάτω παρατίθεται ένα μικρό γλωσσάριο περιγραφικών όρων που χρησιμοποιούνται συχνά στις συγγενείς σκελετικές ανωμαλίες[2]:
-Αδακτυλία: απουσία δακτύλων
-Αμελία: απουσία μελών
-Βραχυδακτυλία : κοντά δάκτυλα
-Βραχυμεσοφαλαγγία: μικρές μέσες φάλαγγες
-Κλινοδακτυλία: κάμψη προς τα έσω ενός δακτύλου, συνήθως του 5ου, στο κατά μέτωπο επίπεδο
-Ημιμελία: απουσία μέρους του χεριού
-Υπερ- ή υποφαλαγγισμός: παρουσία μεγαλύτερου ή μικρότερου αριθμού φαλάγγων
-Επίμηκες έλλειμμα : απουσία μέρους ενός μέλους κατά μήκος του επιμήκους άξονα: μπορεί να είναι προαξονικό (κερκιδικό) μεταξονικό (ωλένιο) ή κεντρικό
-Μακροδακτυλία : επιμήκυνση ενός δακτύλου
-Ολιγοδακτυλία: απουσία δακτύλων ενός μέλους
-Φωκομελία (φωκομέλεια - phocomelia): απουσία των κεντρικών τμημάτων ενός μέλους
-Πολυδακτυλία : αυξημένος αριθμός δακτύλων: μπορεί να είναι προ - ή μεταξονική.
-Συμφαλαγγισμός: σύμφυση των φαλάγγων ενός δακτύλου
-Συνδακτυλία: σύμφυση παρακείμενων δακτύλων.
-OMIM = Online Mendelian Inheritance in Man = κατάλογος με τα γενετικά σύνδρομα σε πλήρη περιγραφή. Τα γονίδια του ανθρώπου συνοδεύονται από τον κωδικό τους στη διαδικτυακή βάση δεδομένων OMIM (Online Mendelian Inheritance in Man), στην οποία είναι καταχωρισμένες οι πιο πρόσφατες πληροφορίες που συσχετίζουν συγκεκριμένα γονίδια του ανθρώπου με τις αντίστοιχες γενετικές διαταραχές.[8]
Μία από τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες ταξινομήσεις της βραχυδακτυλίας είναι αυτή του Bell [9], η οποία βασίζεται σε ανατομικά κριτήρια και έχει περαιτέρω αναθεωρηθεί από τους Temtamy & McKusick.[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ
ΤΥΠΟΥ Α1 - ΤΥΠΟΣ Farabee (OMIM: 112500): η πρώτη ανθρώπινη ανωμαλία που αναγνωρίστηκε
πως έχει Μεντελικό (ή Μεντελιανό) μοτίβο
κληρονομικότητας (1903 - Farabee & Drinkwater et. al.): βραχυμεσοφαλαγγία
(υποπλασία ή απλασία της μέσης φάλαγγας) 2-5 δακτύλων σε χέρια και /ή πόδια και της εγγύς φάλαγγας του αντίχειρα
και τα μεγάλου δάχτυλου του ποδιού.[1] Σπάνια δυσπλασία: λίγα
δημοσιευμένα περιστατικά (γενεαλογικά δέντρα).[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ ΤΥΠΟΥ Α2 - ΤΥΠΟΣ Mohr Wreidt (OMIM: 112600): βραχυμεσοφαλαγγία (υποπλασία / απλασία της μέσης φάλαγγας) του δείκτη, του δεύτερου δάχτυλου του ποδιού (και μερικές φορές του μικρού του δαχτύλου), με κερκιδική απόκλιση του δείκτη / κνημιαία απόκλιση του δεύτερου δακτύλου του ποδιού. Σπάνια δυσπλασία: λίγα δημοσιευμένα περιστατικά (γενεαλογικά δέντρα).[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ ΤΥΠΟΥ Α3 (Brachymesophalangy V / Brachydactyly-Clinodactyly) (OMIM: 112700): βράχυνση της μέσης φάλαγγα του μικρού δακτύλου με κερκιδική απόκλιση της περιφερικής φάλαγγα. Η κλίση της άπω αρθρικής επιφάνειας του μέσης φάλαγγας οδηγεί σε κερκιδική εκτροπή του περιφερικής φάλαγγας (Κλινοδακτυλία, με την οποία ωστόσο, δεν συνδυάζεται πάντα). Ο τύπος αυτός είναι πολύ συχνός: έχει αναφερθει συχνότητα έως και 21% ανάμεσα σε μαθήτριες στην Ιαπωνία (στον λοιπό πληθυσμό 3,4% - 21%).[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ ΤΥΠΟΥ Α4 – ΤΥΠΟΣ Temtamy (Brachymesophalangy II & V) (OMIM: 112800): βραχυμεσοφαλαγγία του 2ου & 5ου δακτύλου. Σπάνια δυσπλασία: λίγα δημοσιευμένα περιστατικά (γενεαλογικά δέντρα).[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ ΤΥΠΟΥ Α5 - ΣΥΝΔΡΟΜΟ Osebold-Remondini (OMIM: 112900): απουσία των μέσων φαλαγγών και δυσπλασία ονυχοφόρων φαλάγγων του αντίχειρα (δισχιδής αντίχειρας).[1] Θεωρούμε ότι αυτό το είδος μπορεί να συμπεριληφθεί στην Βραχυδακτυλία τύπου Β.[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ ΤΥΠΟΥ Β (OMIM: 113000): απλασία ονυχοφόρων φαλαγγών με υποτυπώδη παρουσία ή απουσία των περιφερικών και μεσαίων φαλάγγων. Οι αντίχειρες συνήθως είναι ανέπαφοι, αλλά συχνά παρουσιάζουν αποπλάτυνση ή διαχωρισμό ή διπλασιασμό των τελικών φαλάγγων (δισχιδής αντίχειρας).[6] Σπάνια δυσπλασία: λίγα δημοσιευμένα περιστατικά (γενεαλογικά δέντρα).[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ ΤΥΠΟΥ C - ΤΥΠΟΣ Haws (OMIM: 113100): βραχυμεσοφαλαγγία του δείκτη, του μεσαίου και του μικρού δάχτυλου, με Υπερφαλαγγισμό του δείκτη και του μεσαίου δακτύλου και βράχυνση του 1ου μετακαρπίου. Σπάνια δυσπλασία: λίγα δημοσιευμένα περιστατικά (γενεαλογικά δέντρα).[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ ΤΥΠΟΥ D (Stub/ Clubbed Thumb) (OMIM: 113200): χαρακτηριστική, μεμονωμένη βράχυνση της τελικής φάλαγγας του αντίχειρα. Υπάρχουν διάφοροι βαθμοί βράχυνσης του αντίχειρα (μπορεί να είναι αμφοτερόπλευρη). Η βάση της περιφερικής φάλαγγας είναι ευρύτερη από την επιφάνεια της εγγύς φάλαγγας στην οποίο διαρθρώνεται, και το περιφερικό άκρο του οστού συνήθως σημειώνει κάποια υπερπλασία. Ο τύπος αυτός είναι αρκετά συχνός (0,41% - 4.0%). Yψηλός επιπολασμός αναφέρθηκε μεταξύ Ισραηλινών Αράβων και στο ιαπωνικό πληθυσμό.[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ ΤΥΠΟΥ E (OMIM: 113300): βραχυμετακαρπία / βραχυμεταταρσία. Σπάνια ως μεμονωμένη βλάβη.
Οι Temtamy & McKusick αναφέρουν ακόμα στην κατάταξη τους:
ΒΡΑΧΥΜΕΤΑΤΑΡΣΙΑ IV (Metatarsus IV, Short Toe, Fourth, Short) (OMIM: 113475): βραχύ τέταρτο μετατάρσιο οδηγεί σε βραχύ 4ο δάχτυλο. Πιθανότατα όχι σπάνια μορφή (άγνωστη επιδημιολογία).[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ Sugarman (Brachydactyly with Major Proximal Phalangeal Shortening) (OMIM: 272150): παρουσία μη αρθρωμένου μεγάλου δακτύλου στην ραχιαία επιφάνεια και εγγύτερα της συνήθους θέσης. Τα δάχτυλα είναι πολύ κοντά και δεν παρουσιάζουν καμία κίνηση ή σχέση με την εγγύς μεσοφαλαγγική διάρθρωση. Εξαιρετικά σπάνια μορφή: μόνο μία οικογένεια έχει αναφερθει δύο φορές (και οι δυο από Sugarman et al. & Fujimoto et al.).[7]
ΔΥΣΠΛΑΣΙΑ Kirner (Dystelephalangy) (OMIM: 128000): κερκιδική απόκλιση της τελικής φάλαγγας. Η άκρη του μικρού δακτύλου δείχνει προς το θέναρ . Συνήθως αμφοτερόπλευρη δυσμορφία.
Μερικές ανωμαλίες είναι μονήρεις και όχι μεγάλης σπουδαιότητας, π.χ., μονήρης Κλινοδακτυλία, ενώ άλλες εμφανίζονται σε συνδυασμό, έτσι ώστε η Κλινοδακτυλία παρατηρείται και ως μέρος ενός μεγαλύτερου συνδρόμου, π.χ. της τρισωμίας 21. Ειδικά τα κερκιδικά ελλείμματα συνοδεύονται από άλλες ανωμαλίες, π.χ. από τρήμα του μεσοκολπικού διαφράγματος στο σύνδρομο Holt-Oram. Μερικές ανωμαλίες αποδίδονται σε φάρμακα, όπως π.χ. η θαλιδομίδη*, που χορηγήθηκαν στη μητέρα τους τρεις πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης. Η επανουτίνη (φαινυτοΐνη), που χρησιμοποιείται στη θεραπεία της μητρικής επιληψίας, μπορεί να προκαλέσει υποπλασία των περιφερειακών φαλάγγων ίn utero. Πολλές συγγενείς ανωμαλίες κληρονομούνται γενετικά, έτσι ώστε ένας αβλαβής συγγενής πλατύς αντίχειρας μπορεί να παρουσιαστεί σε διαφορετικές γενεές της ίδιας οικογένειας. Άλλες ανωμαλίες μπορεί να αντιπροσωπεύουν σποραδικές γονιδιακές μεταλλάξεις.[2]
*Θαλιδομίδη (thalidomide): ανοσοκατασταλτικός παράγοντας με ανοσορυθμιστικές, αντιφλεγμονώδεις και πιθανώς αντι-νεοπλασματικές ιδιότητες. Η θαλιδομίδη είναι επίσης ένα μη-βαρβιτουρικό υπνωτικό ηρεμιστικό κεντρικής δράσης. Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1957 στη Δυτική Γερμανία, υπό την εμπορική ονομασία Contegran και σε περίπου 50 χώρες και με τουλάχιστον 40 διαφορετικά εμπορικά ονόματα (Distaval, Contergan, Quictoplex, κ.λπ.). Δεν κυκλοφόρησε ποτέ στις ΗΠΑ: η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (Food and Drug Administration, FDA), μετά από εισήγηση της Dr. Frances Oldham Kelsey, η οποία θεώρησε ότι δεν είχαν πραγματοποιηθεί επαρκή πειράματα για τις πιθανές επιπτώσεις του φαρμάκου στα έμβρυα: το 1962 βραβεύθηκε από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ John F. Kennedy για την αποφασιστική αντιμετώπιση του θέματος της θαλιδομίδης. Συνταγογραφούνταν, κατά κύριο λόγο, σαν υπνωτικό ή ηρεμιστικό, αλλά και για τη θεραπεία του άγχους, της αϋπνίας, της γαστρίτιδας και της υπερέντασης. Στη συνέχεια, χρησιμοποιήθηκε ως φάρμακο ενάντια στη ναυτία και ως ανασχετικό της πρωινής ναυτίας για τις εγκύους. Μετά την κυκλοφορία του φαρμάκου, γεννήθηκαν βρέφη με δυσπλασία των άκρων (φωκομέλεια - phocomelia): παγκόσμια αναφέρθηκαν περίπου 10.000 περιπτώσεις βρεφών με φωκομέλεια λόγω της θαλιδομίδης. Εκτιμάται ότι το 40% των θυμάτων της θαλιδομίδης πέθαναν πριν από τα πρώτα τους γενέθλια. Η υπόθεση έγινε η αιτία για τους αυστηρούς κανόνες τοξικολογικών (σε πειραματόζωα) και κλινικών (σε ανθρώπους) δοκιμασιών, που υπόκεινται σήμερα τα φάρμακα πριν επιτραπεί η κυκλοφορία τους στο εμπόριο. Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι τα "παιδιά της θαλιδομίδης", όπως αργότερα ονομάστηκαν τα θύματα της θαλιδομίδης, δεν παρουσίαζαν πνευματική καθυστέρηση.[5]
Παρακάτω παρατίθεται ένα μικρό γλωσσάριο περιγραφικών όρων που χρησιμοποιούνται συχνά στις συγγενείς σκελετικές ανωμαλίες[2]:
-Αδακτυλία: απουσία δακτύλων
-Αμελία: απουσία μελών
-Βραχυδακτυλία : κοντά δάκτυλα
-Βραχυμεσοφαλαγγία: μικρές μέσες φάλαγγες
-Κλινοδακτυλία: κάμψη προς τα έσω ενός δακτύλου, συνήθως του 5ου, στο κατά μέτωπο επίπεδο
-Ημιμελία: απουσία μέρους του χεριού
-Υπερ- ή υποφαλαγγισμός: παρουσία μεγαλύτερου ή μικρότερου αριθμού φαλάγγων
-Επίμηκες έλλειμμα : απουσία μέρους ενός μέλους κατά μήκος του επιμήκους άξονα: μπορεί να είναι προαξονικό (κερκιδικό) μεταξονικό (ωλένιο) ή κεντρικό
-Μακροδακτυλία : επιμήκυνση ενός δακτύλου
-Ολιγοδακτυλία: απουσία δακτύλων ενός μέλους
-Φωκομελία (φωκομέλεια - phocomelia): απουσία των κεντρικών τμημάτων ενός μέλους
-Πολυδακτυλία : αυξημένος αριθμός δακτύλων: μπορεί να είναι προ - ή μεταξονική.
-Συμφαλαγγισμός: σύμφυση των φαλάγγων ενός δακτύλου
-Συνδακτυλία: σύμφυση παρακείμενων δακτύλων.
-OMIM = Online Mendelian Inheritance in Man = κατάλογος με τα γενετικά σύνδρομα σε πλήρη περιγραφή. Τα γονίδια του ανθρώπου συνοδεύονται από τον κωδικό τους στη διαδικτυακή βάση δεδομένων OMIM (Online Mendelian Inheritance in Man), στην οποία είναι καταχωρισμένες οι πιο πρόσφατες πληροφορίες που συσχετίζουν συγκεκριμένα γονίδια του ανθρώπου με τις αντίστοιχες γενετικές διαταραχές.[8]
Μία από τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες ταξινομήσεις της βραχυδακτυλίας είναι αυτή του Bell [9], η οποία βασίζεται σε ανατομικά κριτήρια και έχει περαιτέρω αναθεωρηθεί από τους Temtamy & McKusick.[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ
ΤΥΠΟΥ Α1 - ΤΥΠΟΣ Farabee (OMIM: 112500): η πρώτη ανθρώπινη ανωμαλία που αναγνωρίστηκε
πως έχει Μεντελικό (ή Μεντελιανό) μοτίβο
κληρονομικότητας (1903 - Farabee & Drinkwater et. al.): βραχυμεσοφαλαγγία
(υποπλασία ή απλασία της μέσης φάλαγγας) 2-5 δακτύλων σε χέρια και /ή πόδια και της εγγύς φάλαγγας του αντίχειρα
και τα μεγάλου δάχτυλου του ποδιού.[1] Σπάνια δυσπλασία: λίγα
δημοσιευμένα περιστατικά (γενεαλογικά δέντρα).[7] ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ ΤΥΠΟΥ Α2 - ΤΥΠΟΣ Mohr Wreidt (OMIM: 112600): βραχυμεσοφαλαγγία (υποπλασία / απλασία της μέσης φάλαγγας) του δείκτη, του δεύτερου δάχτυλου του ποδιού (και μερικές φορές του μικρού του δαχτύλου), με κερκιδική απόκλιση του δείκτη / κνημιαία απόκλιση του δεύτερου δακτύλου του ποδιού. Σπάνια δυσπλασία: λίγα δημοσιευμένα περιστατικά (γενεαλογικά δέντρα).[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ ΤΥΠΟΥ Α3 (Brachymesophalangy V / Brachydactyly-Clinodactyly) (OMIM: 112700): βράχυνση της μέσης φάλαγγα του μικρού δακτύλου με κερκιδική απόκλιση της περιφερικής φάλαγγα. Η κλίση της άπω αρθρικής επιφάνειας του μέσης φάλαγγας οδηγεί σε κερκιδική εκτροπή του περιφερικής φάλαγγας (Κλινοδακτυλία, με την οποία ωστόσο, δεν συνδυάζεται πάντα). Ο τύπος αυτός είναι πολύ συχνός: έχει αναφερθει συχνότητα έως και 21% ανάμεσα σε μαθήτριες στην Ιαπωνία (στον λοιπό πληθυσμό 3,4% - 21%).[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ ΤΥΠΟΥ Α4 – ΤΥΠΟΣ Temtamy (Brachymesophalangy II & V) (OMIM: 112800): βραχυμεσοφαλαγγία του 2ου & 5ου δακτύλου. Σπάνια δυσπλασία: λίγα δημοσιευμένα περιστατικά (γενεαλογικά δέντρα).[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ ΤΥΠΟΥ Α5 - ΣΥΝΔΡΟΜΟ Osebold-Remondini (OMIM: 112900): απουσία των μέσων φαλαγγών και δυσπλασία ονυχοφόρων φαλάγγων του αντίχειρα (δισχιδής αντίχειρας).[1] Θεωρούμε ότι αυτό το είδος μπορεί να συμπεριληφθεί στην Βραχυδακτυλία τύπου Β.[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ ΤΥΠΟΥ Β (OMIM: 113000): απλασία ονυχοφόρων φαλαγγών με υποτυπώδη παρουσία ή απουσία των περιφερικών και μεσαίων φαλάγγων. Οι αντίχειρες συνήθως είναι ανέπαφοι, αλλά συχνά παρουσιάζουν αποπλάτυνση ή διαχωρισμό ή διπλασιασμό των τελικών φαλάγγων (δισχιδής αντίχειρας).[6] Σπάνια δυσπλασία: λίγα δημοσιευμένα περιστατικά (γενεαλογικά δέντρα).[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ ΤΥΠΟΥ C - ΤΥΠΟΣ Haws (OMIM: 113100): βραχυμεσοφαλαγγία του δείκτη, του μεσαίου και του μικρού δάχτυλου, με Υπερφαλαγγισμό του δείκτη και του μεσαίου δακτύλου και βράχυνση του 1ου μετακαρπίου. Σπάνια δυσπλασία: λίγα δημοσιευμένα περιστατικά (γενεαλογικά δέντρα).[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ ΤΥΠΟΥ D (Stub/ Clubbed Thumb) (OMIM: 113200): χαρακτηριστική, μεμονωμένη βράχυνση της τελικής φάλαγγας του αντίχειρα. Υπάρχουν διάφοροι βαθμοί βράχυνσης του αντίχειρα (μπορεί να είναι αμφοτερόπλευρη). Η βάση της περιφερικής φάλαγγας είναι ευρύτερη από την επιφάνεια της εγγύς φάλαγγας στην οποίο διαρθρώνεται, και το περιφερικό άκρο του οστού συνήθως σημειώνει κάποια υπερπλασία. Ο τύπος αυτός είναι αρκετά συχνός (0,41% - 4.0%). Yψηλός επιπολασμός αναφέρθηκε μεταξύ Ισραηλινών Αράβων και στο ιαπωνικό πληθυσμό.[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ ΤΥΠΟΥ E (OMIM: 113300): βραχυμετακαρπία / βραχυμεταταρσία. Σπάνια ως μεμονωμένη βλάβη.
Οι Temtamy & McKusick αναφέρουν ακόμα στην κατάταξη τους:
ΒΡΑΧΥΜΕΤΑΤΑΡΣΙΑ IV (Metatarsus IV, Short Toe, Fourth, Short) (OMIM: 113475): βραχύ τέταρτο μετατάρσιο οδηγεί σε βραχύ 4ο δάχτυλο. Πιθανότατα όχι σπάνια μορφή (άγνωστη επιδημιολογία).[7]
ΒΡΑΧΥΔΑΚΤΥΛΙΑ Sugarman (Brachydactyly with Major Proximal Phalangeal Shortening) (OMIM: 272150): παρουσία μη αρθρωμένου μεγάλου δακτύλου στην ραχιαία επιφάνεια και εγγύτερα της συνήθους θέσης. Τα δάχτυλα είναι πολύ κοντά και δεν παρουσιάζουν καμία κίνηση ή σχέση με την εγγύς μεσοφαλαγγική διάρθρωση. Εξαιρετικά σπάνια μορφή: μόνο μία οικογένεια έχει αναφερθει δύο φορές (και οι δυο από Sugarman et al. & Fujimoto et al.).[7]
ΔΥΣΠΛΑΣΙΑ Kirner (Dystelephalangy) (OMIM: 128000): κερκιδική απόκλιση της τελικής φάλαγγας. Η άκρη του μικρού δακτύλου δείχνει προς το θέναρ . Συνήθως αμφοτερόπλευρη δυσμορφία.
Μερικές ανωμαλίες είναι μονήρεις και όχι μεγάλης σπουδαιότητας, π.χ., μονήρης Κλινοδακτυλία, ενώ άλλες εμφανίζονται σε συνδυασμό, έτσι ώστε η Κλινοδακτυλία παρατηρείται και ως μέρος ενός μεγαλύτερου συνδρόμου, π.χ. της τρισωμίας 21. Ειδικά τα κερκιδικά ελλείμματα συνοδεύονται από άλλες ανωμαλίες, π.χ. από τρήμα του μεσοκολπικού διαφράγματος στο σύνδρομο Holt-Oram. Μερικές ανωμαλίες αποδίδονται σε φάρμακα, όπως π.χ. η θαλιδομίδη*, που χορηγήθηκαν στη μητέρα τους τρεις πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης. Η επανουτίνη (φαινυτοΐνη), που χρησιμοποιείται στη θεραπεία της μητρικής επιληψίας, μπορεί να προκαλέσει υποπλασία των περιφερειακών φαλάγγων ίn utero. Πολλές συγγενείς ανωμαλίες κληρονομούνται γενετικά, έτσι ώστε ένας αβλαβής συγγενής πλατύς αντίχειρας μπορεί να παρουσιαστεί σε διαφορετικές γενεές της ίδιας οικογένειας. Άλλες ανωμαλίες μπορεί να αντιπροσωπεύουν σποραδικές γονιδιακές μεταλλάξεις.[2]
*Θαλιδομίδη (thalidomide): ανοσοκατασταλτικός παράγοντας με ανοσορυθμιστικές, αντιφλεγμονώδεις και πιθανώς αντι-νεοπλασματικές ιδιότητες. Η θαλιδομίδη είναι επίσης ένα μη-βαρβιτουρικό υπνωτικό ηρεμιστικό κεντρικής δράσης. Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1957 στη Δυτική Γερμανία, υπό την εμπορική ονομασία Contegran και σε περίπου 50 χώρες και με τουλάχιστον 40 διαφορετικά εμπορικά ονόματα (Distaval, Contergan, Quictoplex, κ.λπ.). Δεν κυκλοφόρησε ποτέ στις ΗΠΑ: η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (Food and Drug Administration, FDA), μετά από εισήγηση της Dr. Frances Oldham Kelsey, η οποία θεώρησε ότι δεν είχαν πραγματοποιηθεί επαρκή πειράματα για τις πιθανές επιπτώσεις του φαρμάκου στα έμβρυα: το 1962 βραβεύθηκε από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ John F. Kennedy για την αποφασιστική αντιμετώπιση του θέματος της θαλιδομίδης. Συνταγογραφούνταν, κατά κύριο λόγο, σαν υπνωτικό ή ηρεμιστικό, αλλά και για τη θεραπεία του άγχους, της αϋπνίας, της γαστρίτιδας και της υπερέντασης. Στη συνέχεια, χρησιμοποιήθηκε ως φάρμακο ενάντια στη ναυτία και ως ανασχετικό της πρωινής ναυτίας για τις εγκύους. Μετά την κυκλοφορία του φαρμάκου, γεννήθηκαν βρέφη με δυσπλασία των άκρων (φωκομέλεια - phocomelia): παγκόσμια αναφέρθηκαν περίπου 10.000 περιπτώσεις βρεφών με φωκομέλεια λόγω της θαλιδομίδης. Εκτιμάται ότι το 40% των θυμάτων της θαλιδομίδης πέθαναν πριν από τα πρώτα τους γενέθλια. Η υπόθεση έγινε η αιτία για τους αυστηρούς κανόνες τοξικολογικών (σε πειραματόζωα) και κλινικών (σε ανθρώπους) δοκιμασιών, που υπόκεινται σήμερα τα φάρμακα πριν επιτραπεί η κυκλοφορία τους στο εμπόριο. Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι τα "παιδιά της θαλιδομίδης", όπως αργότερα ονομάστηκαν τα θύματα της θαλιδομίδης, δεν παρουσίαζαν πνευματική καθυστέρηση.[5]
Karapasias Nikos, MD Radiologist
[1]T. Luijkx, Radswiki et al., Brachydactyly, http://radiopaedia.org/articles/brachydactyly
[2]D. Sutton,
Ακτινολογία και απεικόνιση, Ιατρικές Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης, 2003, ISBN
960-399-130-9
[3]W. Dähnert, Radiology Review Manual, 2011, Lippincott Williams & Wilkins, 7th revised North American ed, ISBN10 1609139437
[4]Temtamy SA, McKusick VA. The Genetics of Hand Malformations. New York: Alan R Liss, INC; 1978.
[5](α)Miller, Marylin T. (1991). "Thalidomide Embryopathy: A Model for the Study of Congenital Incomitant Horizontal Strabismus". Transaction of the American Ophthalmological Society 81: 623–674. (β)Reversal of Fortune: How a Vilified Drug Became a Life-saving Agent in the "War" Against Cancer - Onco'Zine - The International Cancer Network (November 30, 2013) Archived January 4, 2014 at the Wayback Machine (γ) Heaton, C. A. (1994). The Chemical Industry. Springer. ISBN 0-7514-0018-1 (δ) Bren L (US Food and Drug Administration, FDA Consumer magazine, March-April 2001): "Frances Oldham Kelsey: FDA medical reviewer leaves her mark on history” (ε) VFA (German Association of Research-Based Pharmaceutical Companies): "Lessons from the Thalidomide Disaster”.
[6]Yaoqin Gong et al., Brachydactyly Type B: Clinical Description, Genetic Mapping to Chromosome 9q, and Evidence for a Shared Ancestral Mutation, AJHC, Volume 64, Issue 2, February 1999, Pages 570–577
[7]Temtamy SA, Aglan MS, Brachydactyly, Orphanet J Rare Dis., 2008 Jun 13; 3:15. doi: 10.1186/1750-1172-3-15.
[8]OMIM, Online Mendelian Inheritance in Man http://www.ncbi.nlm.nih.gov/Omim/searchomim.html
[9]Bell J. On brachydactyly and symphalangism. In: Pensore LS, editor. Treasury of Human Inheritance. Vol. 5. London: Cambridge University Press; 1951. pp. 1–31.
[3]W. Dähnert, Radiology Review Manual, 2011, Lippincott Williams & Wilkins, 7th revised North American ed, ISBN10 1609139437
[4]Temtamy SA, McKusick VA. The Genetics of Hand Malformations. New York: Alan R Liss, INC; 1978.
[5](α)Miller, Marylin T. (1991). "Thalidomide Embryopathy: A Model for the Study of Congenital Incomitant Horizontal Strabismus". Transaction of the American Ophthalmological Society 81: 623–674. (β)Reversal of Fortune: How a Vilified Drug Became a Life-saving Agent in the "War" Against Cancer - Onco'Zine - The International Cancer Network (November 30, 2013) Archived January 4, 2014 at the Wayback Machine (γ) Heaton, C. A. (1994). The Chemical Industry. Springer. ISBN 0-7514-0018-1 (δ) Bren L (US Food and Drug Administration, FDA Consumer magazine, March-April 2001): "Frances Oldham Kelsey: FDA medical reviewer leaves her mark on history” (ε) VFA (German Association of Research-Based Pharmaceutical Companies): "Lessons from the Thalidomide Disaster”.
[6]Yaoqin Gong et al., Brachydactyly Type B: Clinical Description, Genetic Mapping to Chromosome 9q, and Evidence for a Shared Ancestral Mutation, AJHC, Volume 64, Issue 2, February 1999, Pages 570–577
[7]Temtamy SA, Aglan MS, Brachydactyly, Orphanet J Rare Dis., 2008 Jun 13; 3:15. doi: 10.1186/1750-1172-3-15.
[8]OMIM, Online Mendelian Inheritance in Man http://www.ncbi.nlm.nih.gov/Omim/searchomim.html
[9]Bell J. On brachydactyly and symphalangism. In: Pensore LS, editor. Treasury of Human Inheritance. Vol. 5. London: Cambridge University Press; 1951. pp. 1–31.
