Ενσφηνωμένο Κάταγμα Εγγύς Πέρατος Βραχιονίου

Impacted Proximal Humeral Fracture

*Τα κατάγματα του εγγύς άκρου του βραχιονίου αποτελούν το 4-5% του συνόλου των καταγμάτων: 3^ο σε συχνότητα κάταγμα στους ηλικιωμένους. Αποτελούν πρόκληση για τον ορθοπεδικό χειρουργό, καθώς έχουν σαν επιπλοκή την άσηπτη νέκρωση της κεφαλής του βραχιονίου και την αποτυχία οστεοσύνθεσης. ^{[1], [2]} 

Η διεθνώς αποδεκτή ταξινόμηση είναι αυτή του Neer ^[3] ο οποίος έδωσε σημασία σε τέσσερα στοιχεία που εμπλέκονται στις κακώσεις την κεφαλή του βραχιόνιου, το έλασσον βραχιόνιο όγκωμα, το μείζον βραχιόνιο όγκωμα και την διάφυση. Στην ταξινόμηση σημασία έχει ο αριθμός των παρεκτοπισμένων τεμαχίων (γωνίωση >45^ο ή διάσταση >1cm). Ανεξάρτητα δηλαδή των καταγματικών γραμμών, όταν τα οστικά τεμάχια δεν είναι παρεκτοπισμένα, τότε θεωρούνται κατάγματα ενός τεμαχίου και προτείνεται η συντηρητική αντιμετώπιση. Σύμφωνα με τα κριτήρια του Νeer, ανεξάρτητα από τον αριθμό των καταγματικών γραμμών:

 
·κατηγορία 1-τεμαχίου (τμήματος): απαρεκτόπιστο κάταγμα της άνω επίφυσης του βραχιονίου: όταν στις απλές ακτινογραφίες υπάρχει παρεκτόπιση <1cm και γωνίωση <45 μοιρών οποιουδήποτε τμήματος σε σχέση με τα υπόλοιπα. 

·κατηγορία 2-τεμαχίων (τμημάτων): η ονοματολογία προκύπτει από το τμήμα που παρεκτοπίζεται και περιλαμβάνει τον ανατομικό αυχένα, τον χειρουργικό αυχένα (με τρεις υποκατηγορίες: Α. ενσφηνωμένο, Β: παρεκτοπισμένο και C:  συντριπτικό), το μείζον βραχιόνιο όγκωμα, το έλασσον βραχιόνιο όγκωμα και τα κατάγματα – εξαρθρήματα 2- τμημάτων.  

·κατηγορία  3-τεμαχίων (τμημάτων): αντιπροσωπεύουν ένα παρεκτοπισμένο κάταγμα του Χειρουργικού αυχένα σε συνδυασμό με ένα παρεκτοπισμένο κάταγμα του μείζονος ή του ελάσσονος ογκώματος. Το όγκωμα που παραμένει στην θέση του και οι αντίστοιχες μυϊκές προσφύσεις αυτού, καθορίζουν και την κατεύθυνση παρεκτόπισης της κεφαλής. 

·κατηγορία 4-τεμαχίων (τμημάτων): αποτελούν συνδυασμό κατάγματος του χειρουργικού αυχένα και των δύο ογκωμάτων. Οποιοσδήποτε από αυτούς τους τύπους καταγμάτων μπορεί να συνδυάζεται περαιτέρω με εξάρθρημα της κεφαλής του βραχιονίου.  Μία ειδική κατηγορία των καταγμάτων τεσσάρων τμημάτων (επέκταση της κατάταξης του Neer),  που χαρακτηρίζεται από ενσφήνωση της κεφαλής σε θέση βλαισότητας: αυτό το κάταγμα χαρακτηρίζεται ως κάταγμα τεσσάρων τμημάτων ενσφηνωμένο σε βλαισότητα (valgus impacted 4-part fracture) και οφείλει την ονομασία του στον Jacob (1991). ^{[4], [5]}

Η ταξινόμηση της AO/ASIF είναι περισσότερο αναλυτική και δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην διατήρηση της αιματικής παροχής της βραχιονίου κεφαλής. Το σύστημα ταξινόμησης διακρίνει 3  βασικές κατηγορίες (Α, Β, και C) ανάλογα με την βαρύτητα της κάκωσης και την πιθανότητα ανάπτυξης άσηπτης νέκρωσης: 
·Τύπος Α:  εξωαρθρικά μονοεστιακά κατάγματα: κατάγματα του μείζονος βραχιονίου ογκώματος ή του χειρουργικού αυχένα χωρίς απόσπαση των ογκωμάτων και με ενσφήνωση ή όχι της μεταφυσιακής περιοχής: ελάχιστη πιθανότητα ανάπτυξης άσηπτης νέκρωσης. 
·Τύπος Β: εξωαρθρικά πολυεστιακά κατάγματα: διαταραχή της αιμάτωσης και ο κίνδυνος άσηπτης νέκρωσης είναι πιθανός. 
·Τύπος C: ενδοαρθρικά κατάγματα: προσβολή της αρθρικής επιφάνειας και ο κίνδυνος άσηπτης νέκρωσης είναι μεγάλος.

 Karapasias Nikos, MD Radiologist

[1]Kannus P, Palvanen M, Niemi S et al. Osteoporotic  fractures of the proximal humerus in elderly Finnish persons: sharp increase in 1970-1998 and alarming projections for the new millennium. Acta Orthop Scand 2000; 71: 465-70
[2] Iannotti J P, Ramsey M L, Williams G R et al. Nonprosthetic management of proximal humeral fractures. J Bone Joint Surg (Am) 2003; 85: 1578-93
[3]Neer CS II, Displaced proximal humeral fractures: Part I–Classification and evaluation, J Bone Joint Surg (1970) 52A: 1077–89 
[4] Jacob, R.; Kristiansen, T.; Mayo, K.; Ganz, R.; and Muller, M.: Classification and aspects of treatment of fractures of the proximal humerus. Edited by Bateman, J., and Welsh, R., 330-343, Philadelphia, BC Decker Inc., 1984.
[5]Jakob, R. P.; Miniaci, A.; Anson, P. S.; Jaberg, H.; Osterwalder, A.; and Ganz, R.: Four-part valgus impacted fractures of the proximal humerus. J Bone Joint Surg Br, 73(2): 295-8, 1991