Πρωτοπαθές Σύμπλεγμα Φυματίωσης (Σύμπλεγμα Ranke)

Primary Pulmonary Tuberculosis (Ranke Complex)

Η Φυματίωση (Tuberculosis - ΤB, Mycobacterial Pneumonia - MTB) σύμφωνα με τον Ranke υποδιαιρείται σε τρεις φάσεις^[1]: 1/ την Πρωτοπαθή Μόλυνση  / Πρωτοπαθές Σύμπλεγμα / Πρωτολοίμωξη 2/ την Αιματογενή Διασπορά / Κεχροειδή Φυματίωση και 3/ την Φυματίωση των Οργάνων. Η απεικονιστική και κλινική εμφάνιση της νόσου ποικίλει σε  σχέση με την πορεία της νόσου: Α/ Πρωτοπαθής Λοίμωξη, Β/ Κεχροειδής Φυματίωση Γ/ Μετα - Πρωτοπαθής Λοίμωξη (αναζωπύρωση ή επαναμόλυνση,  Reactivation TB).^[2] Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθούμε με την πρώτη φάση.

Πρωτοπαθή Μόλυνση  / Πρωτοπαθές Σύμπλεγμα / Πρωτολοίμωξη^[3]:  μετά την εισπνοή των μυκοβακτηριδίων: διαφόρου εκτάσεως και βαρύτητας τοπική λοίμωξη η οποία χαρακτηρίζεται από εξιδρωματικά στοιχειά και κοκκιωματώδη αντίδραση. Η τοπική αυτή αντίδραση μπορεί να είναι σημειακή (Εστία Ghon / Σύμπλεγμα Ghon: συνήθως μονήρης / μπορεί να είναι πολλαπλή και να προσβάλει ολόκληρο λοβό^[1]), στις πρωτολοιμώξεις που διατρέχουν υποκλινικά, οπότε η σημειακή παρεγχυματική βλάβη με τους επιχώριους λεμφαδένες της πύλης που συχνά αποτιτανούνται μερικώς ή ολικώς (ίαται δια’ αναπτύξεως ινώδους ιστού και αποτιτανώσεως τόσο της πνευμονικής εστίας, όσο και των πυλαίων λεμφαδένων^[1]) δίνουν το Σύμπλεγμα Ranke. Η πνευμονική βλάβη εντοπίζεται κατά κανόνα στα μέσα και κάτω πνευμονικά πεδία.^[2] Σε ένα λιγότερο από 10% υπάρχει άμεση μετάβαση από την Πρωτολοίμωξη στη Μετα - Πρωτοπαθή Λοίμωξη.^[3]

Η αρχική αυτή λοίμωξη μπορεί να προσβάλλει μεγάλη έκταση του πνευμονικού παρεγχύματος με δημιουργία πυκνωτικής  αλλοίωσης (Συμπτωματική Πρωτολοίμωξη), σε φυσιολογικά αλλά και ανοσοκατασταλμένα άτομα, σε συνδυασμό με φλεγμονώδη διόγκωση των πυλαίων λεμφαδένων (± μεσοθωρακίου, συνηθέστερα οι σύστοιχα),  σε εφήβους και νεαρά άτομα την τοπική παρεγχυματική φλεγμονή συχνά ακολουθεί η ανάπτυξη πλευριτικής συλλογής (σύστοιχη με το σημείο του ενοφθαλμισμού της λοιμώξεως / σπανιότερα αμφοτερόπλευρη ή αντίπλευρη - μπορεί να είναι η μόνη εκδήλωση της φυματιώσεως σε νεαρά άτομα έως~ 30%), ενώ οι λεμφαδένες συχνά απεικονίζονται χαρακτηριστικά υπόπυκνοι. Στα παιδιά η λεμφαδενική διόγκωση μπορεί να είναι το κυρίαρχο εύρημα.^[3]

Η εικόνα της Πρωτολοίμωξης μπορεί να κυμαίνετε από μικρή παρεγχυματική εστία με βαθμό διόγκωσης των σύστοιχων πυλαίων ή και μεσοθωρακικών λεμφαδένων και απουσία κλινικών συμπτωμάτων μέχρι την ανάπτυξη πυκνωτικής αλλοίωσης με συνοδό διόγκωση των λεμφαδένων και συμπτώματα λοιμώξεως. Συνήθως η παρεγχυματική πύκνωση, απουσία  έντονης, λεμφαδενικής διόγκωσης της πύλης, διαγιγνώσκεται αρχικά σαν «κοινή» πνευμονία η οποίο δεν υποχωρεί με τα συνήθη αντιβιοτικά.^[3]

Το Σύμπλεγμα Ghon οφείλει το όνομα του στον Αυστριακό παθολόγο Anton Ghon (1866 - 1936), ενώ το Σύμπλεγμα Ranke στον Γερμανό πνευμονολόγο Karl Ernst Ranke (1870 - 1926). 

Karapasias Nikos, MD Radiologist

[1]Λ. Βλάχος, Σύγχρονη Διαγνωστική Απεικόνιση, 1997, Ιατρικές εκδόσεις Χρ. Βασιλειάδης 
[2]Melissa L. Rosado-de-Christenson, Diagnostic Imaging: Chest, Second edition, 2013, Amirsys Edition, ISBN-13: 978-1931884754
[3]Κ. Μαλαγάρη, Συνοπτική Ακτινοσημειολογια Θώρακος, 2010, Ζεβελεκακης,  ISBN: 97896089955215
[4]W. Dahnert, Radiology Review Manual 7th ed., 2011 Lippincott, ISBN-10: 1609139437